Dames en Heren,

Namens de bedrijven van de vereniging Innovatiecluster Drachten mag ik u (in de rol van voorzitter) hierbij van harte welkom heten bij een mijlpaal voor het Innovatiecluster, een feestelijk moment!

In het bijzonder een woord van een welkom voor de Provincie Fryslân vertegenwoordigd in de persoon van de Sander de Rouwe (gedeputeerde EZ) en de Gemeente Smallingerland vertegenwoordigd door Tjeerd van Bekkum (de burgemeester). We stellen hun aanwezigheid vanuit de overheden die mede founding father van het Innovatiecluster zijn zeer op prijs. In dit rijtje wil ik nog drie namen noemen: Nieske Ketelaar (wethouder van Smallingerland) nu afwezig, maar zij heeft zich vanaf het eerste begin zich sterk gemaakt heeft voor het cluster, en in de zaal twee supporters van het eerste uur Jan Hoeksema en Meine van Dam. Dank jullie voor het geschonken vertrouwen.

De belangstelling voor dit event was groot en heeft ons zelfs wat verrast. Echter deze opkomst en de kwalitatieve bezetting in de zaal weerspiegelt ook dat we elkaar als onderwijs, overheid en ondernemers steeds beter zijn gaan vinden, …… geweldig!

Dit moment biedt de gelegenheid om enkele gedachten over innovatie, ondernemerschap en concurrentiekracht met u te delen. Hoe bedrijven, deels uit welgemeend eigenbelang, gezamenlijk met de kennisinstellingen en een faciliterende overheid de innovatieve ontwikkelingen op Noordelijke schaal impulsen willen geven.

Met u wil ik kort stil staan bij: de geschiedenis, het delen van kennis, het boeien en binden en wat deze samenwerking ons tot dusver heeft gebracht.

Geschiedenis

Research, ontwikkeling en delen van kennis zijn, samen met een vitale maak- en dienstenindustrie de pijlers onder onze economische positie. Dit was in het verleden zo maar zal in de toekomst niet anders zijn. Echter in andere regio’s van de wereld wordt met steeds meer focus op innovatie en met een onuitputtelijke ambitie om te winnen het recht op welvaart afgedwongen. We zullen daarom nog sterker dan voorheen onderscheidend moeten zijn om daarmee de concurrentie met de andere regio’s in de wereld aan te kunnen. Dit beseffend, zullen we lokaal en regionaal veel intensiever moeten samenwerken. Met gebundelde krachten kunnen we globaal meer en beter concurreren. Dit vraagt om een andere houding en aanpak, waarbij we over onze schaduw heen moeten stappen.

Daarom werd het Innovatiecluster in 2013 opgericht en verenigde het Hightech bedrijven met een HTSM profiel. Bedrijven die stuk voor stuk vooraan lopen in hun marktsegment, internationaal opereren, kennis intensief zijn en beschikken over eigen R&D. De hoofdkantoren van deze bedrijven staan vaak elders in de wereld waardoor ze gewend zijn dat ze zich extra moeten bewijzen. Het cluster focust op datgene wat de deelnemende bedrijven bottom-up willen realiseren en waar zij de kansen zien voor nieuwe diensten of producten. Het cluster kent daarmee een bovengemiddelde concentratie van hoogwaardige technologische en kennisintensieve bedrijvigheid, wat men zich buiten de regio vaak niet realiseert. Dat de bedrijven vooraan lopen blijkt uit erkenningen als:

• de Erasmus Innovatie Award 2015 van Resato,
• de Industrial Excellence Award 2015 voor Philips Drachten,
• de Logistica Award 2015 van Neopost,
• VDH als de winnaar 2016 in meet- en regeltechniek branche en
• Ziuz als ondernemer van het jaar.

Met onze (Noordelijke) focus op inhoud blijven we vaak onnodig en onbedoeld bescheiden en daardoor minder zichtbaar buiten de regio. De regiopromotie, het op de kaart zetten is daarom een van de uitdagingen voor het cluster.

Delen van Kennis

Wie voorop wil lopen in hoogwaardige technologie moet zich realiseren dat de tijd van zelfstandig innoveren ver achter ons ligt. Waar ondernemingen vroeger hun kennis nog konden afschermen, loopt de weg naar kansrijke nieuwe technologie tegenwoordig vooral via kennis delen. Je kunt niet meer alles zelf. Accepteer dat er buiten je onderneming meer knowhow zit dan erbinnen. Dus zoek die knowhow actief op bij anderen. Werk samen, creëer kruisbestuivingen en vergroot daarmee de kans op toeval. Dit vereist een andere houding, een andere manier van denken en organiseren van competitieve kennisontwikkeling. Onze wijze van samenwerken heeft als bijkomend voordeel dat ook kleinere MKB bedrijven in staat zijn om te werken aan grote innovaties. Afzonderlijk hebben bedrijven vaak onvoldoende middelen en slagkracht om aan competitieve kennisontwikkeling te werken.

Het faciliteren van open onderzoekssamenwerking, het in vertrouwen leren samenwerken in ketens is een tweede uitdaging die het ICD faciliteerd.

Boeien en binden

Onbekend maakt onbemind. Wil de regio zich opwerken tot een hightech ‘hub’, een hoogtechnologisch centrum in het noorden, dan is het cruciaal om de juiste mensen te vinden. Om toptalenten te boeien en binden. Het huidige cluster van vijftien bedrijven biedt hiervoor al een voedingsbodem met mooie carrièrekansen. Maar over pakweg vijf jaar moet die hightech kweekvijver veel groter zijn. We streven naar een cluster van zo’n 25 kennisintensieve bedrijven waarbinnen professionals elkaar weten te vinden. Een dynamische omgeving waarbinnen talenten vrijuit switchen tussen de bedrijven. Een loopbaan binnen het cluster dus; een natuurlijke manier om kennis te laten rouleren in het persoonlijk belang én het belang van de regio. Om dit te realiseren zijn er toenemend intensievere contacten met het onderwijs op zowel MBO-, HBO- als Universitair niveau. Een groeiproces met inmiddels verrassende vormen van samenwerking.

Wat levert deze samenwerking op?

We geloven dat we vitaliteit creëren in de maak industrie, de regio en daarmee continuïteit in werkgelegenheid. Het is een klassiek geval van “een plus een is drie”. We delen onze bevindingen op basis van wederzijds vertrouwen. Door kennis en ervaringen uit te wisselen brengen we elkaar naar een hoger niveau. Het bespaart geld en het geeft de regio een impuls, en het helpt ons om technisch talent aan te trekken en vast te houden. We werken aan oplossingen voor de uitdagingen van de toekomst, bijvoorbeeld op het gebied van informatie-uitwisseling, alternatieve energie en gezond ouder worden. Dat doen we “on the edge of technology”. Anders gezegd: we betreden onontgonnen terrein. Daar is veel kennis en geld voor nodig. Neem het thema waar we vandaag bij stil staan; het 3D-printen in metaal. Afzonderlijk hebben we niet voldoende middelen en slagkracht om dit soort technologie uit te werken, maar gezamenlijk verleggen we grenzen.

Enkele concrete voorbeelden (eigenlijk te veel om op te noemen).

Samenwerken met kennisinstellingen op MBO, HBO en Universitair niveau:

• Het ICD doet erg veel om jongeren kennis te laten maken met de bedrijven en om techniek en technische opleidingen te promoten. Dat werpt zijn vruchten af; zo kiezen er duidelijk meer mbo-leerlingen voor techniek en die komen via bijvoorbeeld stages weer bij de ICD-bedrijven terecht.
• ICD doet mee met ‘Ingenieur voor de klas’: dertig ingenieurs staan klaar om lessen op scholen of rondleidingen te geven en hebben onderling intervisie.
• De bedrijven doen samen mee met vak-, bedrijven- en banenbeurzen. Ze staan bijvoorbeeld op de Bedrijvendagen van de universiteiten in Twente, Eindhoven en Delft.
• ICD organiseert uitvinderswedstrijden voor hbo-studenten van onder meer NHL Leeuwarden, Hanzehogeschool Groningen, Windesheim (Zwolle) en Saxion (Enschede).
• Het cluster doet mee met de landelijke Dutch Technology Week en heeft de High Tech Ontdekkingsroute opgezet in en om Drachten. De laatste editie telde 5.500 bezoekers.
• De ‘Girlsday’, waarbij bedrijven honderden meisjes een programma aanbieden om techniek te leren kennen.
• De Technet Skelterrace waarbij vmbo-leerlingen samen met technici uit ICD-bedrijven werken aan het verbeteren en pimpen van hun skelter en er mee racen.
• Het cluster ondersteunt studenten die dit jaar een solarboat bouwden in de Dutch Solar Challenge.
• Vrijwel alle bedrijven hebben (steeds meer) stagiairs en willen toe naar in totaal 175 stageplekken per jaar (bij de start van ICD was dat 65). ICD organiseert ook de Studentencarrousel’: uitwisselingsdagen, zodat stagiairs nog meer bedrijven van binnen zien.
• ICD kent ook zes actieve kenniskringen, die thematisch kennis uitwisselen door workshops, lezingen en trainingen.
• HTSM Master’s Honours Programme aan de universiteiten.
• ‘MBO talent programma’, waarbij talentvolle leerlingen in teams bij ICD-bedrijven projecten doen.
• Voor medewerkers van ICD-bedrijven heeft Neopost Technologies samen met de Hanzehogeschool een eenjarige opleiding Mechatronica ontwikkeld op hbo-niveau. Mbo’ers die een elektro-achtergrond hebben en graag een stap willen maken, kunnen nu deze opleiding volgen.
• CIV Healty Ageing samenwerking met de ROC,s
• Samenwerken rond Pre-competitieve kennis ontwikkeling.
• Wat we hier doen zult u vandaag fysiek kunnen bekijken omdat we straks het Fieldlab, het ICD Shared Facility Center openen. Daar zult u de 3D metaal printer zien werken, het programmeren van 3D producten en het maken van sterkte berekeningen met poeders kunnen bekijken.
• Tevens staat er een robotics programeer opstelling voor het “factory of the future” onderzoek. Het leuke is dat medewerkers uit de ICD bedrijven daar samenwerken met studenten die met de programmeer opstellingen gericht onderzoek doen.

Inmiddels wordt er in 3D metaal printen samengewerkt met de RUG die een zusje van deze printer heeft aangeschaft; zijn er afsprakengemaakt met een groep van bedrijven die mogelijk een productiemachine gaat plaatsen bij Resato in Assen. En vers van de pers is dat we met het ROC de Friese Poort een samenwerkingsafspraak hebben rond het 3D printen. Deze ROC investeert ook mee en gaat dezelfde ontwikkel- en programmeersoftware gebruiken voor de opleiding van de leerlingen en docenten. Het printen van de uitgewerkte leeropdrachten vindt dan plaats op de ICD machine. Kortom er is een keten ontstaan die loopt van fundamenteel universitair onderzoek tot en met ROC vakmanschap niveau. U begrijpt dat ik hier erg enthousiast van word!

Na het officiële gedeelte van ons programma gaan we met elkaar naar ons fieldlab om dit allemaal te bekijken. Weer terug in deze ruimte kunt u kennisnemen van de operator app die ontwikkeld is binnen het big data project, de virtual reality benadering van Resato rond hun waterstraal snijmachines, de IRIS medicijn scan machine van ZiuZ (een keten samenwerking met Varias), de Hololens van microsoft van YP-Your Partner, de Meccanoid robots die we gebruiken op de scholen en de Spider robots van de NHL. Elk voorbeelden van waar wij gezamenlijk, grenzeloos en grensverleggend kennisdelen en samenwerken.

Geachte aanwezigen, ik kom tot een afronding van mijn verhaal waarin ik heb aangegeven hoe belangrijk de vitaliteit van deze regio is. Daarom roep ik bedrijven scholen en overheden op (ook buiten de HTSM, maar juist breed maatschappelijk) om te gaan samenwerken. Samenwerking die van Noord-Nederland naast een aantrekkelijke regio om te wonen en te recreëren ook een economisch sterke vitale regio maakt.

Ik wens u vanmiddag veel plezier!

Kor Visscher,

Voorzitter Vereniging Innovatiecluster Drachten